Bewindvoering is bedoeld voor de meerderjarige persoon die wegens zijn fysieke en/of mentale gezondheidstoestand, geheel of gedeeltelijk, tijdelijk of definitief, niet in staat is zijn belangen zelf en/of zelfstandig te behartigen (bv. ouderen met dementie, personen met een verstandelijke beperking, comapatiënten enz.). Deze belangen kunnen al dan niet van financiële aard zijn.

Voor een minderjarige is de aanvraag mogelijk vanaf 17 jaar, indien vaststaat dat hij bij zijn meerderjarigheid in voormelde toestand zal verkeren. De bescherming treedt dan in werking vanaf de meerderjarigheid.

Een aanvraag tot bewind kan door de te beschermen persoon, een familielid, een andere belanghebbende of de Procureur des Konings, steeds door middel van een verzoekschrift. Dit verzoekschrift omvat een beschrijving van het sociaal netwerk van de persoon in kwestie en kan ook suggesties voor het bewind inhouden, met name wie volgens u als bewindvoerder kan worden aangeduid. Hierbij voegt u een medisch attest, attest van woonplaats en pro-fisco verklaring. Het verzoek richt u aan het vredegerecht van de verblijfplaats van de te beschermen persoon en brengt geen griffiekosten met zich mee.

De vrederechter zal ten aanzien van de persoon in kwestie een beschermingsmaatregel bevelen, wanneer hij dit noodzakelijk acht. Deze maatregel beschermt de persoon tegen zichzelf en/of externe invloeden. Hierdoor kan hij bijvoorbeeld geen ongecontroleerde uitgaven doen, contracten afsluiten of andere ingrijpende beslissingen nemen, zonder toezicht of hulp van de bewindvoerder. Deze rechterlijke bescherming wordt op maat van de te beschermen persoon gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden met diens persoonlijke omstandigheden en gezondheidstoestand.

In deze rechterlijke beslissing wordt een (of meerdere) bewindvoerder(s) aangesteld. Er wordt een naaste als bewindvoerder, dan wel een professionele bewindvoerder aangeduid. De vrederechter beslist ook of het bewind betrekking heeft op de persoon, de goederen of beiden en specifieert de opdracht van de bewindvoerder. Dit betekent dat de rechter uitdrukkelijk opsomt voor welke handelingen de beschermde persoon onbekwaam is, zoals de keuze van zijn verblijfplaats (persoon) of het aangaan van een lening (goederen). Voor een aantal handelingen heeft de bewindvoerder een voorafgaande bijzondere machtiging nodig van de vrederechter. Deze machtiging geldt onder meer voor bovenvermelde handelingen. Daarnaast geeft de rechter aan of het een bijstandsopdracht of vertegenwoordigingsopdracht betreft. Bijstand wordt verleend aan de persoon die zelf, maar niet zelfstandig zijn belangen kan behartigen. Hierbij handelt de beschermde zelf, maar moet de bewindvoerder akkoord gaan. Vertegenwoordiging is bedoeld voor de persoon die noch zelf, noch zelfstandig zijn belangen kan behartigen. Dit betekent dat de bewindvoerder optreedt in de plaats van de beschermde, maar hem daarbij moet betrekken en daarover moet inlichten.

De bewindvoerder moet ook een aantal verplichtingen naleven. Zo is hij algemeen verplicht informatie uit te wisselen bij aanvang van, tijdens en aan het einde van het bewind. Deze informatieplicht geldt ten aanzien van de vrederechter, de beschermde persoon, indien zijn toestand dat toelaat, en, indien van toepassing, de andere bewindvoerder en de vertrouwenspersoon. De vrederechter kan ook vragen om andere betrokkenen, zoals familieleden of de maatschappelijk werker op de hoogte te houden. Deze informatieverstrekking beoogt de zelfstandigheid van de beschermde persoon te bevorderen en conflictrisico’s tussen de verschillende actoren van het bewind te verminderen. Daarnaast heeft de bewindvoerder een uitgebreide verslagverplichting die afhankelijk is van de soort opdracht. De bewindvoerder met vertegenwoordigingsopdracht schetst eerst de financiële toestand van de beschermde persoon in een aanvangsverslag dat binnen één maand na aanvaarding van de opdracht moet worden neergelegd. De bewindvoerder met bijstandsopdracht moet geen aanvangsverslag opmaken. Nadien maakt de bewindvoerder een periodiek verslag op over het beheer van de goederen, de leefsituatie van en de ontmoetingen met de beschermde persoon en, indien van toepassing, de ontmoetingen met de vertrouwenspersoon. Indien het bewind tijdelijk wordt opgelegd of beëindigd, wordt een eindverslag neergelegd met de reden van stopzetting, de financiële toestand en de levensomstandigheden van de beschermde, binnen één maand na de beëindiging van de opdracht. Het periodiek en eindverslag moeten steeds worden opgemaakt en neergelegd, ongeacht de soort opdracht.

Wat een bewindvoerder kost is wettelijk vastgelegd. De vrederechter zal de bewindvoerder een bezoldiging toekennen die niet hoger mag zijn dan drie procent van de inkomsten van de beschermde persoon. Hierbij wordt rekening gehouden met het beheerde vermogen, alsook met de geleverde prestaties door de bewindvoerder. Tot de inkomsten van de beschermde behoren definitief verworven activa, zoals lonen, pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, kapitaalintresten enz. Naast de bezoldiging worden de gemaakte kosten vergoed, nadat deze behoorlijk zijn nagezien door de vrederechter. Hierbij wordt een vast bedrag per kost of een forfaitaire vergoeding toegekend.